"Jezioro" A. Indridason

Czyta: Andrzej Ferenc
Język: polski
Czas trwania: 10 godz. 56 min.
Format: mp3
Rok wydania: 2012

Przed przesłuchaniem audiobooka „Jezioro”, nie słyszałam wcześniej o autorze książki - Islandczyku Arnaldurze Indridasonie. I bardzo żałuję, bo ciekawie pisze, a wcześniej wydał jeszcze kilka innych powieści, w tym trzy, które przetłumaczono na język polski. Polski wydawca: W.A.B ma więc jeszcze pole do popisu w staraniach o możliwość wydania pozostałych kryminałów autora w naszym kraju. W wielu miejscach pojawia się porównanie do Mankella. Czy słusznie? Owszem, jest wiele podobnych elementów w twórczości oby panów. Ale o tym później.

Powieść rozpoczyna się bardzo ciekawie, oto w jeziorze Kleifarvatn zostaje znaleziony szkielet, a wszystko dlatego, że od jakiegoś czasu woda w nim po prostu znika. Inaczej nie byłoby to możliwe, ponieważ miejsce znalezienia kości, było mniej więcej na środku zbiornika. Na miejsce zostaje wezwany detektyw Erlendur Sveinsson i od razu rozpoczyna śledztwo. Wstępne badania pozwalają na stwierdzenie, że ofiara może mieć coś wspólnego ze Związkiem Radzieckim. Przed islandzkimi policjantami ciężkie śledztwo, w którym będą musieli cofnąć się wiele lat wstecz. 

„Jezioro” nie jest typowym kryminałem, tutaj wątek śledztwa jest pretekstem do rozważań o historii Islandii, jej zależności od Związku Radzieckiego, komunizmie, młodzieży, której lepsza przyszłość była zależna od przynależności do partii. Smutne rozliczenia z przeszłością, przywołane w postaci szkieletu odnalezionego na dnie jeziora. Sama powieść ma dwóch narratorów: jeden opowiada na bieżąco o wydarzeniach współczesnych i toczącym się śledztwie, a drugi powraca pamięcią do okresu zimnej wojny i studiów w Niemczech. To rozdzielenie także nie jest typowo kryminalne, ponieważ zazwyczaj śledztwo obserwujemy biernie, oczekując na wyjaśnienie zagadki przez głównego bohatera. 

Warty uwagi jest Erlendur Sveinsson – główny bohater, detektyw i specjalista od zaginięć. Podobnie jak wielu policjantów z północy ma nieciekawą przeszłość, trudny kontakt z dziećmi/rodziną, za sobą kilka niepowodzeń miłosnych i ogólnie niezbyt pozytywne spojrzenie na życie. Tutaj bardzo przypomina mi Wallandera – bohatera powieści Henninga Mankella. Także styl pisania i sposób w jaki autor wplata swoje obserwacje i opinie o społeczeństwie przypomina mi twórczość szwedzkiego pisarza. Mimo tego nie czuję kopii, sugerowania się, a jedynie widzę i czytam dwóch autorów, którzy mogą spokojnie tworzyć w tym samym czasie i sobie wzajemnie nie szkodzić. Coś musi być w tej północnej depresji i niepokoju, skoro tak wielu bohaterów ma podobnie ukształtowane charaktery.

Andrzej Ferenc jako lektor spisał się znakomicie, dopełniał smutny, mroczny i trochę ponury nastrój powieści. Jest to jeden z lepszych audiobooków, którego miałam okazję ostatnio wysłuchać. Nie wiem czy większy wpływ miał na to tekst czy interpretacja lektora, ale słuchałam go w każdej wolnej chwili. Prawdopodobnie niektórych możne znużyć polityczna historia całkiem obcego kraju, ale uważam, że warto szanować, to że ktoś chce odnosić się do przeszłości własnego państwa, zamiast tworzyć wymyślne morderstwa w jakimś amerykańskim miasteczku.